maya uygarlığı ne demek?

Maya Uygarlığı Hakkında

Maya uygarlığı, Mezoamerika'da (günümüz Meksika'sının güneydoğusu, Guatemala, Belize, Honduras ve El Salvador) MÖ 2000'den MS 1697'ye kadar varlığını sürdürmüş bir uygarlıktır. Karmaşık bir yazı sistemi, sanat, mimari, matematik, takvim ve astronomi geliştirmişlerdir.

Tarih:

• Ön Klasik Dönem (MÖ 2000 - MS 250): Maya kültürünün temellerinin atıldığı dönemdir. Tarım yerleşmeleri gelişti ve ilk seramikler üretildi.
• Klasik Dönem (MS 250 - 900): Maya uygarlığının en parlak dönemiydi. Şehir devletleri yükseldi, nüfus arttı ve büyük tapınaklar, saraylar ve steller inşa edildi. Tikal, Palenque, Copán gibi önemli şehirler bu dönemde gelişti.
• Klasik Sonrası Dönem (MS 900 - 1697): Klasik dönemde yaşanan çöküşün ardından Maya uygarlığı, Yucatan Yarımadası'nda yeniden canlandı. Chichen Itza ve Mayapan gibi yeni şehirler kuruldu.

Toplum ve Politika:

• Maya toplumu hiyerarşik bir yapıya sahipti. En tepede krallar ("kuhul ajaw") ve soylular bulunuyordu.
• Maya şehir devletleri bağımsızdı ve genellikle birbirleriyle rekabet halindeydiler.
• Savaş ve dini ritüeller önemli bir rol oynuyordu.

Din ve Kültür:

• Maya dini politeistti ve birçok tanrıya tapılıyordu. Önemli tanrılar arasında Itzamná (yaratıcı tanrı), Kukulkan (tüylü yılan tanrı) ve Chaac (yağmur tanrısı) bulunuyordu.
• İnsan kurbanı dini ritüellerin bir parçasıydı.
• Maya uygarlığı, karmaşık bir yazı sistemi (glifler) geliştirmişti ve bu sistemi anıtlar, seramikler ve kitaplar (kodexler) üzerine yazmak için kullanıyorlardı.
• Matematik ve astronomi alanında önemli gelişmeler kaydettiler. Özellikle takvim sistemi çok gelişmişti.

Mimari ve Sanat:

• Maya mimarisi, büyük tapınaklar, piramitler, saraylar ve top oyun sahaları içeriyordu.
• Anıtlar, steller, freskler ve seramikler, Maya sanatının önemli örnekleridir.

Çöküş:

• Klasik dönemde Maya uygarlığının neden çöktüğü hala tam olarak anlaşılamamıştır. Olası nedenler arasında kuraklık, aşırı nüfus, savaşlar ve siyasi istikrarsızlık yer almaktadır.
• İspanyol fethi, Maya uygarlığının sonunu getirdi. Son bağımsız Maya devleti olan Nojpetén, 1697'de İspanyollar tarafından ele geçirildi.

Günümüzde:

• Günümüzde milyonlarca Maya kökenli insan yaşamaktadır ve Maya dili ve kültürü hala bazı bölgelerde varlığını sürdürmektedir.
• Maya harabeleri, popüler turistik mekanlardır ve Maya uygarlığı, bilim insanları ve araştırmacılar için hala büyük bir ilgi konusudur.